Ουαλία

(αγγλ. Wales, ουαλλικά Cymru). Ιστορικογεωγραφική περιοχή της Μεγάλης Βρετανίας, που ανήκει πολιτικά στο Ηνωμένο Βασίλειο, με τον τίτλο πριγκιπάτου. Βρέχεται από την Ιρλανδική θάλασσα στα Β (όπου βρίσκονται, πέρα από το στενό Μενάι, τα ουαλλικά νησιά Αγγλεσέυ και Χόλυ), από το Στενό του Αγίου Γεωργίου στα Δ και από το Στενό Μπρίστολ στα Ν, ενώ συνορεύει με την Αγγλία κατά μήκος μιας γραμμής που ακολουθεί περίπου το δυτικό μεσημβρινό 3°. Η Ο. διαιρείται διοικητικά στις εξής δώδεκα κομητείες: Αγγλεσέυ, Μπρέκνοκ, Καίρναρβον, Κάρντιγκαν, Καρμάρθεν, Ντένμπιγκ, Φλιντ, Γκλαμόργκαν, Μεριόνεθ, Μοντγκόμερυ, Πέμπροκ και Ράντνορ, στις οποίες συχνά προσθέτεται και η Μόνμαθ, με την οποία η Ο. έχει συνολική έκταση 20.768 τ. χλμ. και πληθυσμό 2 857 000 κατ. Χώρα κυρίως ορεινή, εμφανίζεται σαν μια διαδοχή αποψιλωμένων από τις διαβρώσεις ανάγλυφων, τα οποία ανάγονται στον παλαιοζωικό αιώνα, με μέτρια ύψη (η μεγαλύτερη κορυφή, το όρος Σνόουντον στα Β, μόλις φτάνει τα 1.085 μ.), και μορφή γενικά στρογγυλωπή. Το τοπίο χαρακτηρίζεται εξάλλου, από βαθιά ίχνη, που άφησε η μεγάλη δράση των παγετώνων του τεταρτογενούς: παγετωνικοί κίρκοι, μοραινικές αποθέσεις κλπ. Τα ανάγλυφα, με κατεύθυνση, κατά το μεγαλύτερο μέρος τους ΒΑ-ΝΔ, ονομάζονται γενικά Κάμβρια Όρη· φτάνουν μερικές φορές έως τη θάλασσα γι’ αυτό και σε πολλά σημεία η ακτή είναι εκεί ψηλή και βραχώδης με ευρείς και βαθιούς μυχούς (Κόλπος Κάρντιγκαν), αρκετά κατάλληλους για λιμενικές εγκαταστάσεις. Το κλίμα, ωκεάνιου τύπου, είναι εύκρατο με μικρές ετήσιες θερμικές διακυμάνσεις (το Κάρντιφ έχει μέση ετήσια θερμοκρασία 10,5° C, με χειμερινή μέση 5,3° C τον Ιανουάριο και καλοκαιρινή 17,3°C τον Ιούλιο) και άφθονες βροχοπτώσεις, ομαλά κατανεμημένες στη διάρκεια του έτους, αλλά με μια ελαφρά άνοδο το χειμώνα· στην Ο. πέφτουν κατά μέσο όρο 700-1000 χιλιοστά βροχής ετησίως, αλλά στις κορυφές των βουνών μπορούν να φτάσουν τα 3000 και πλέον. Οι ποταμοί, μάλλον μικρού μήκους, είναι πλούσιοι σε νερά. Μεγαλύτεροι είναι ο Τέιφι, που εκβάλλει στο Στενό του Αγίου Γεωργίου, ο Τάιουι, ο Ασκ, ο Ουάι και ο Σέβερν, που εκβάλλουν όλοι στο Στενό Μπρίστολ, και ο Ντη, που εκβάλλει στη θάλασσα της Ιρλανδίας. Η μεγάλη υγρασία και η μέτρια ευφορία του εδάφους, μειώνουν στην Ο. το ενδιαφέρον της γεωργίας. Οι καλλιέργειες (κυρίως κτηνοτροφών και βρώμης, καθώς και ζαχαρότευτλων και κηπευτικών) καλύπτουν μόλις το ένα έκτο της συνολικής επιφάνειας και σπάνια ξεπερνούν τα 200 μ. Ευρύτατα διαδεδομένη, αντίθετα, είναι η κτηνοτροφία (προβατοειδών και βοοειδών). Η οικονομία της νότιας Ο., προς το Στενό Μπρίστολ, βασίζεται κυρίως στη βιομηχανία και στα ορυχεία· η εκμετάλλευση της πλούσιας ανθρακοφόρας κοιλάδας που εκτείνεται από την κομητεία Καρμάρθεν ως την κομητεία Μόνμαθ, μέσω της κομητείας Γκλαμόργκαν, ευνόησε από τα μέσα του 18ου αι. την ανάπτυξη της ζώνης, τα μεγαλύτερα έσοδα της οποίας παρέχει η εξαγωγή κάρβουνου από τα λιμάνια Κάρντιφ και Σουώνση. Αργότερα όμως η προσφυγή σε άλλα καύσιμα προκάλεσε σοβαρή οπισθοδρόμηση της τοπικής οικονομίας, που έφτασε στο αποκορύφωμα της μετά τη λήξη του A’ Παγκοσμίου πολέμου και προκάλεσε μεγάλη μεταναστευτική κίνηση του ουαλλικού πληθυσμού. Αργότερα σημειώθηκαν διαδοχικές κρατικές επεμβάσεις για την ενίσχυση του βιομηχανικού τομέα. Παράλληλα με τις πατροπαράδοτες βιομηχανίες χαλυβουργίας (Πορτ Τάλμποτ, Έμπου Βαίηλ, Κάρντιφ) λειτουργούν σήμερα στην Ο. εργοστάσια χημικών προϊόντων, διυλιστήρια πετρελαίου (με παραγωγή στο Μίλφορντ Χαίηβεν 12,2 εκατ. τόνων και στο Λάνταρσυ 8 εκατ. τόν.), θερμοπυρηνικοί σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας (500 000 kW το 1973 στο Τρώσφυνυντ), εργοστάσια μεταλλουργίας μη σιδηρούχων μεταλλευμάτων, μεταλλουργίας κλπ. Η υψηλή εκβιομηχάνιση, ο ορυκτός πλούτος και η παρουσία μεγάλων λιμανιών στη νότια Ο. εξηγούν την πυκνότητα του πληθυσμού κατά μήκος του Στενού Μπρίστολ και στις κοιλάδες που συγκλίνουν σε αυτό· εκεί η δημογραφική πυκνότητα φτάνει τιμές από τις πιο υψηλές της Ευρώπης. Μετά το Κάρντιφ, κυριότερες ουαλλικές πόλεις είναι: η Σουώνση, σημαντικό εμπορικό λιμάνι στον ομώνυμο κόλπο, το Πορτ Τάλμποτ, η Αμπερνταίρ, η Μέρθυρ Τύντφιλ, η Ρόντα, η Πόντυπριντ, η Καίρπχιλλυ, η Μάουντην Ας κ.ά. Ιστορία. Η Ο., που στην αρχαιότητα ονομαζόταν Καμβρία, επειδή την κατοικούσαν Κάμβριοι Κέλτες, υπήρξε κατά τους πρώτους αιώνες της χριστιανικής χρονολογίας το οχυρό της βρετανικής αντίστασης κατά της ρωμαϊκής κατάκτησης και ύστερα κατά της κατάκτησης των Αγγλοσαξόνων. Διαιρεμένη αρχικά σε 5 μικρά βασίλεια, τα οποία μόνο σε περίπτωση κινδύνου υπάκουαν σε ένα κοινό αρχηγό pendragon), η Ο. ενώθηκε το 1240 από τον Λύουελυν απ Γκράφυντ, γαμπρό του βασιλιά της Αγγλίας Ιωάννη, και το 1283 υποτάχτηκε στο αγγλικό στέμμα από τον Εδούαρδο, ο οποίος έδωσε στον γιο του Εδουάρδο B’ τον τίτλο του πρίγκιπα της Ουαλλίας, που παρέμεινε από τότε στους διαδόχους του αγγλικού θρόνου. Αν και από το 1536 η Ο. περιλαμβάνεται στο Ηνωμένο Βασίλειο, διατήρησε τις δικές της παραδόσεις και τους ιδιαίτερους χαρακτήρες της. Γλώσσα. Στην Ο., ένα περίπου εκατομμύριο άτομα μιλούν την ουαλλική ή κιμρική. Είναι γλώσσα κελτική της βρετανικής διαλεκτικής ομάδας και μαζί με τη γαελική αποτελεί τη λεγόμενη νησιωτική κελτική. Η βρετανική, της οποίας αποτελούν μέρος και η κορνουαλική (που μιλιόταν στην Κορνουάλη έως το 18o αι.) και η βρετονική (που μεταφυτεύτηκε στη γαλλική Βρετάνη από μετανάστες τον 5o αι. μ.Χ. και μιλιέται σήμερα από περισσότερα του ενός εκατομμυρίου άτομα) γνώρισε στα αρχαία χρόνια μεγάλη διάδοση στα βρετανικά νησιά· με την έναρξη της ρωμαϊκής αποίκισης (55 π.Χ. -5ος αι. μ.Χ.) υπέστη αξιοσημείωτες επιρροές από τη λατινική, ενώ οι γερμανικές εισβολές (Άγγλοι, Σάξονες, Ιούτοι) του 5ου αι. διέσπασαν την ενότητα της και την περιόρισαν σε οριακές ζώνες όπως η Ο. Η προτεσταντική μεταρρύθμιση, με τη μετάφραση της Βίβλου (1588) και με τη θρησκευτική λειτουργία στην ουαλική γλώσσα, άσκησε θετική επίδραση στη ζωτικότητα της ουαλικής που, παρόλα αυτά, δείχνει τάσεις οπισθοδρόμησης. Από εξελικτική άποψη, η ουαλική συνηθίζεται να διαιρείται σε τρεις φάσεις: αρχαία ουαλική (8ος-11ος αι.) για την οποία υπάρχουν γλωσσάρια· μέση ουαλική (12ος-15ος αι.) και νέα ουαλική (από τον 15o αι.). Η σημαία της Ουαλλίας κυματίζει στην πρωτεύουσα Κάρντιφ (φωτ. ΑΠΕ). Τμήμα του λιμανιού της Σουώνση, δεύτερης πόλης της Ουαλλίας, και έδρας μεταλλουργικών συγκροτημάτων. Το μεσαιωνικό κάστρο της Καιρναρβόν. Το ουαλλικό τοπίο παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς η βλάστηση εξαρτιέται και από το είδος των ορυκτών των διαφόρων περιοχών. Το τοπίο της φωτογραφίας είναι συνηθισμένο στην κοιλάδα που εκτείνεται από την κομητεία Καρμάρθεν ως την κομητεία Μόνμαθ, που είναι και η πλουσιότερη σε κάρβουνο της Ουαλλίας. Η κοιλάδα αυτή θεωρείται γενικά η πλουσιότερη σε υπέδαφος της Μεγάλης Βρετανίας. Άποψη του Καίηντερ Ίντρις.